معنی ضرب المثل فارسی؛ فواره چون بلند شود، سرنگون شود - مجله انجمن دعوت

تاریخچه ضرب المثل فواره چون بلند شود، سرنگون شود

در روایات این گونه آمده است که روزی روزگاری فرمانروای عباسیان که هارون الرشید نام داشته است به همراه یکی از وزای باهوش و با نفوزش به نام جعفر برمکی، در باغی مشغول قدم زدن بودند. آن ها در مورد امورات کشور با یکدیگر صحبت می کردند و جعفر برمکی راهکار های بسیار جالبی را برای بهبود و رونق کشور به هارون الرشید ارائه می داد.

آن ها در باغی که قدم می زدند بسیار زیبا بود و بیشتر درخت ها و میوه های خوشمزه در آنجا به چشم می خورد. جعفر در حال صحبت کردن بود که ناگهان چشمان فرمانروای عباسیان به درخت سیب افتاد. رو به جعفر برمکی کرد و گفت به نظر سیب های این درخت خیلی خوشمزه به نظر می آیند. بهتر است چند تایی از آن بچینم. سپس هر چقدر دستش را بلند کرد نتوانست سیبی از آن درخت بچیند. جعفر هم دست هایش را بلند کرد اما او هم نتوانست از درخت سیبی بچیند. آن ها کمی فکر کردند که چطوری از درخت سیب جدا کنند و به این نتیجه رسیدند که از درخت بالا بروند. هارون الرشید به دلیل اینکه وزن زیادی داشت نمی توانست از درخت بالا برود و به جعفرگفت که من دست هایم را قلاب می کنم و تو پاهایت را روی آن ها قرار بده و از شانه های من بگیر و خودت را به سیب برسان و تعدادی از آن ها را جداکن. جعفر برمکی طبق فرمایش پادشاه عمل کرد اما نتوانست از درخت سیبی برای فرمانروا بچیند.

هارون الرشید کمی فکر کرد و به جعفر گفت که وزن تو خیلی سنگین نیست و من می توانم تحمل کنم. پاهایت را روی شانه های من بگذار و تا می توانی دستت را دراز کن تا بلکه به سیب ها برسد. جعفر باز هم فرمان هارون الرشید را اجرا کرد اما این بار هم بی فایده بود.

عکسی از هارون الرشید

هارون الرشید که دید تلاش هایشان بی فایده است از جعفر خواست تا پایش را روی سر او بگذارد و از آن سیب ها برایش بچیند. خلاصه جعفر برمکی طبق گفته فرمانروا عمل کرد و توانست تعدادی سیب از بالای درخت جدا کند.

پیر مردی زحمت کش و خردمندی از آن باغ محافظت می کرد و تمام تلاش های پادشاه و جعفر را از دور تماشا کرده و همان لحظه به فکر فرو می رودکه هارون الرشید با تمام غرور و زورگویی هایش چگونه اجازه داد تا وزیرش پا روی سرش بگذارد و از درخت سیب بچیند؟!!!

در آن دوران مردم با هر ترفندی که به ذهنشان می رسید خود را به خانواده جعفر نزدیک می کردند تا بتوانند از دوستی با آن ها به منفعت خودشان برسند.

روزی آن پیر مرد نزد منشی حاکم رفت و از او تقاضا کرد که روی کاغذی این جملات را حک کند: من پیر مردی هستم که یک عمر از باغتان محافظت کرده ام و هیچ نزدیکی یا نسبتی با جعفر برمکی ندارم. منشی هم خواسته او را انجام داد و نامه را به پیر مرد تحویل داد.

چند روزی گذشت و باغبان متوجه شد که پادشاه در داخل باغ است و به سرعت نزد او رفت. وقتی به فرمانروا رسید به او سلام کرد و نامه را تحویل داد و تقاضا کرد که آن را مهر و امضا کند.

هارون الرشید وقتی نامه را خواند بسیار متعجب شد و گفت که ای پیر مرد هواست کجاست؟! امروزه مردم به هر نحوی که شده است خود را به جعفر نزدیک می کنند تا از وجو ایشان به منفعت و نیازهایشان برسند. اما تو از من می خواهی که این نامه بی اساس تو را امضا کنم؟!!

مرد باغبان به هارون الرشید خیلی التماس کرد و در آخر توانست امضا را از او بگیرد.

ماه ها گذشت و به دلیل اینکه نزدیکان هارون الرشید، دستورات جعفر برمکی را انجام نمی دادند بین پادشاه و جعفر درگیری و کینه بوجود آمد و فرمانروا دستور داد که تمام نزدیکان و خاندان جعفر را بکشند.

ماموران حکومتی فرمان هارون را اجرا کردند و سر تمام برمیکی ها را از تنشان جدا کردند. سپس پیش پیرمرد رفتند تا او را هم بکشند اما مرد باغبان دست خطی را که منشی دربار به خواست او نوشته بود به همراه مهر و امضای فرمانروا به ماموران تحویل داد.آن ها نامه را خواندند و متوجه شدند که پیر مرد اعلام کرده بوده است که هیچ نسبتی با جعفر ندارد و پادشاه آن را تایید کرده است.

خلاصه ماموران حکومتی بعد از خدافظی از پیر مرد نزد فرمانروا رفتند و به او گفتند که همه برمکی ها را از بین بردیم و فقط پیر مردی که در باغ بود را زنده نگهداشتیم. زیرا که دست خطی با مهر و امضای شما به ما نشان داد مبنی بر اینکه هیچ نسبتی با جعفر برمکی ندارد.

هارون الرشید هم به یکی از ماموران دربار دستور داد تا آن پیر مرد را به قصر بیاورد.

زمانی که پیر مرد باغبان وارد قصر شد، پادشاه از او پرسید که تو میدانستی که روزی تمام نزدیکان برمکیان از بین خواهند رفت و به همین دلیل از من امضا گرفتی! برای من نامفهوم است که تو از کجا به این قضیه پی برده بودی؟!!

پیر مرد هم به او گفت که آن روز من از دور نظاره گر شما و جعفر بودم که چگونه پاهایش را روی سر شما قرار داد و از بالای درخت برای شما سیب چید و متوجه شدم که طول عمر برمکیان به زودی به اتمام خواهد رسید. پادشاه بلافاصله از او پرسید که از کجا به این منطق پی بردی؟! او به هارون الرشید گفت که رونق و پیشرفت هایی که ناگهان اتفاق می افتند مثل فواره ای است که بعد از مدتی سرازیر می شود. هارون الرشید که از صحبت های پیر مرد هیچی نمی فهمید از او خواست که بیشتر برایش توضیح دهد. پیر مرد باغبان به او گفت هنگامی که جعفر پایش را روی سرتان قرار داد و برایتان سیب چید دریافتم که بر بزرگی و عظمت برمکیان افزوده شده است و به زودی تمام آن ها مقام و منزلتشان را از دست خواهند داد.

از آن دوران تا به امروز اگر کسی از موقعیت و جایگاه خود سو استفاده کند و کارهایی انجام دهد که در شان او نیست، این ضرب المثل را برایش بکار می برند:

فواره چون بلند شود سرنگون شود

منتظر نظرات سازنده شما دوستان مجله انجمن دعوتیی عزیز هستیم.