تدوین سند جامع اخلاقی کسب و کارهای مجازی آنالیز شد
به گزارش مجله انجمن دعوت به نقل از پژوهشگاه فضای مجازی، با آغاز قرن بیست و یکم، دستیابی به موفقیت و بقاء برای سازمان ها و کسب و کارهای مختلف پیچیده تر و دشوارتر شده است. این واقعیت ناشی از ظهور دوران جدیدی در تجارت و کسب و کار است که تغییر یکی از خصایص اصلی آن بوده و لازمه پیشرفت و توسعه توجه به تمام نکات علمی و عملی در سازمان ها است.
ظهور شکل های جدیدی از اقتصاد مانند اقتصاد گیگ، اقتصاد تقاضامحور و غیره که نتیجه توسعه فناوری و افزایش دسترسی به تلفن های هوشمند و اینترنت در نقاط مختلف دنیا است، کسب وکارهای جدید مبتنی بر اینترنت و پلتفرم را ایجاد نموده است. این سازمان ها بدون وقفه در حال توسعه و رشد هستند و بخش زیادی از جمعیت دنیا را درگیر کرده اند.
از گذشته تا به امروز، منشورهای اخلاقی در بسیاری از سازمان ها در سراسر دنیا مورد استفاده قرار گرفته و از جمله ابزارهایی هستند که سازمان ها می توانند به وسیله آن ها، آرمان ها و اهداف اخلاقی خود را محقق سازند. عدم وجود مدل ها و اصول مدون اخلاقی و ارزشی موجب می شود تا هر فردی در سازمان بر اساس احساس وجدانی خود دست به عملی بزند که شاید از دیدگاه فردی او بهترین باشد اما از نظر جامعه و سازمان و مصالح کلی نظام چندان خوشایند و مطلوب نباشد. الگوهای اخلاقی به فرد امکان می دهند تا تصمیمات صحیحی اتخاذ کند و از ابهام و سردرگمی رهایی یابد. علاوه بر تدوین منشور اخلاقی، توجه سازمان در زمینه عمل به آن و آموزش مناسب نیز به عاملی برای موفقیت و پیشرفت بدل شده و دیگر صرفاً شکل ظاهری آن به صورت یک نوشته نمادین که در قالب منشور اخلاقی تهیه می شود، در نظر گرفته نمی شود.
منشور اخلاقی مجموعه راهکار هایی است که عملکرد و اقدامات صحیح کارکنان یک سازمان را به صورتی واضح و شفاف مشخص کرده و معیارهایی برای تصمیم گیری و انتخاب در اختیار آنان قرار می دهد. منشور اخلاقی اجرای امور سازمان را تسهیل و تصحیح کرده و آنالیز و ارزیابی آن ها را از سوی دستگاه ها و واحدهای نظارتی برون سازمانی به صورت عینی امکان پذیرتر می سازد.
یکی از نکات مورد توجه در زمینه ظهور و رشد این کسب وکارها، تغییر و تحول سریع آن است، در زمینه اخلاق تجارت، یکی از مسائلی که با آن روبرو می شویم جامعه در حال تغییر است. جامعه امروز آنقدر سریع تغییر می نماید که ممکن است در هر زمان ما به قوانین اخلاقی متناسب با شرایط دسترسی نداشته باشیم، که بتوانند ما را راهنمایی کرده و دانش لازم را برای ما فراهم آورند تا تمام تعارضات اخلاقی جدیدی را که با آن ها روبرو هستیم، حل کنیم.
جامعه مدرن ما پیچیده تر و غیرقابل پیش بینی تر از گذشته است و ما همواره نمی توانیم در کدهای اخلاقی قدیمی، پاسخ های مناسب برای مسائل اخلاقی جدید را پیدا کنیم. ساختار قوانین اخلاقی جدید شرایطی پایدار را می طلبد که در جامعه امروز نداریم. اخلاق هنوز با سرعت دنیای در حال تغییر ما سازگار نشده است. پیشرفت های جدید قرن بیست و یکم باعث شده است که بعضی از کدهای اخلاق کلاسیک منسوخ شوند و احتیاج به ارائه الگوهای جدید جهت سنجش اخلاق در شرایط جدید است.
منشور اخلاقی یک ابزار ایستا و مکانیک نبوده بلکه ارگانیک و پویا است که با توجه به تغییر در احتیاجهای ذینفعان، جامعه، سازمان و کارکنان باید مورد اصلاح و بازنگری قرار گیرد. هنگامی که منشور اخلاقی در ابعاد عملی پویایی و صلابت خود را از دست بدهد بیشتر نقش شعاری و تزئینی خواهد یافت که باعث سرخوردگی مشتریان و ذینفعان خواهد شد و اثرات سوء آن در کاهش رشد و تعالی سازمان نمود پیدا می نماید. بنابراین باید در مقاطع مختلف و بر اساس احتیاج روز نسبت به بازنگری آن اقدام شود.
با توسعه فناوری، محیط کسب وکار به شدت دچار تغییر و تحول شده و اصول و ارزش های اخلاقی جدیدی ایجاد شده است. بنابراین کسب وکارهای مجازی فعال در فضای جدید، با چالش های اخلاقی متفاوتی روبرو هستند و نبود منشور اخلاقی جامع و متناسب با شرایط جدید، باعث ایجاد سردرگمی و بروز مسائلی در میان کارکنان، مشتریان، شرکت ها و به طور کلی تمامی ذینفعان کسب وکارهای مجازی می شود.
از آنجائیکه منشور اخلاقی شامل مجموعه ارزش هایی است که نسبت به سایر ارزش ها برای سازمان دارای اولویت بیشتری بوده و باید از سوی کارکنان و مدیران پیروی شوند، باید ارزش هایی چون صداقت، تعهد، وفاداری، احترام، حفظ حریم خصوصی، تکریم ارباب رجوع، پاسخگویی، عدالت و انصاف، بی طرفی، پایبندی به قانون، مسئولیت پذیری، شفافیت، امانت داری و … به خوبی در آن تداعی شده و سندی باشد که حاوی معیارهای اخلاقی ـ ارزشی بوده و برای ایجاد هماهنگی و وحدت رویه و روش در بین مدیران و کارکنان سازمان تدوین شود، منشور اخلاقی همچنین کارکنان را در رفتار و عملکردهایشان به سوی آرمان های ارزشی سازمان راهنمایی می نماید. در بیشتر سازمان ها منشورهای اخلاقی به مثابه روح سازمان باعث یکپارچگی و وحدت رویه در کلیه فعالیت ها و فرایند اجرایی می شود.
یکی از مسائل سازمان ها جهت استقرار اخلاقیات در سازمان، عدم به کار بستن منشور اخلاقی تدوین شده است. این عارضه می تواند علل متعددی داشته باشد که یکی از دلایل به تدوین نادرست منشور و عدم توانایی در تدوین آن بر می شود. هدف این پروژه توجه به این نقیصه و کوشش در جهت برطرف آن است. از این رو، پروژه حاضر با هدف تدوین منشور اخلاقی جامع برای کسب وکارهای مجازی انجام می شود تا این سند به عنوان راهنمای اخلاقی مورد استفاده این کسب وکارها قرار گیرد.
به همین دلیل گروه مطالعات اخلاقی فضای مجازی پروژه ای را با عنوان تدوین سند جامع اخلاقی کسب وکارهای مجازی تعریف و اجرا کرده است. جلسه پنجم شورای گروه مطالعات اخلاقی به آنالیز پیشنهاد پروژه مذکور پرداخت که توسط نفیسه صالح نیا ارائه شد و حاضرین در این جلسه به بیان دیدگاه ها و نقدهای خود پیرامون این پیشنهاد پرداختند.
در این نشست دکتر حامد عباسی (دکتری اقتصاد اسلامی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی)، دکتر محسن رضایی (دکتری علوم مالی دانشگاه امام صادق علیه السلام)، جمعی از پژوهشگران حوزه فلسفه و اخلاق فناوری، مهدی خلیلی دانش آموخته دکتری فلسفه علم و فناوری دانشگاه شریف، سعیده بابایی دانش آموخته دکتری فلسفه علم و فناوری پژوهشگاه علوم انسانی و سبحان جلیلیان دانش آموخته ارشد فلسفه علم دانشگاه شریف و محمدمهدی نصر هرندی مسئول گروه مطالعات اخلاقی پژوهشگاه حضور داشتند.
منبع: خبرگزاری مهر