سفر به روستای اشتبین، روستای پلکانی آذربایجان شرقی - مجله انجمن دعوت

ویژگی های روستای اشتبین آذربایجان شرقی

روستای اشتبین آذربایجان شرقی با نام ماسوله آذربایجان نیز معروف است و از معروفیت بالایی برخوردار می باشد. در این روستا آثار تاریخی بسیاری وجود دارند، آثار تاریخی با ارزشی که این روستا را منحصر به فرد ساخته است. روستای اشتبین شامل 3 آبادی می باشد که عبارتند از: سیاوشان، جعفر آباد و هراس. همچنین دسترسی به روستای هراس نیز به وسیله اشتبین امکان پذیر می باشد. بدین صورت که در قسمت شرقی اشتبین روستای هراس قرار گرفته و در فاصله 14 کیلومتری روستا و ناحیه شمالی آن رود ارس واقع شده است. از نظر موقعیت مکانی دیدنی های روستای اشتبین بخشی از توابع سیه رود و دهستان نوجه مهر محسوب می شوند. ارتفاع این روستا تا سطح دریای آزاد 3260متر است. روستای اشتبین از جمله روستاهای است که در تاریخ 17 خرداد سال 1379 با شماره ثبت 2692 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. از نکات قابل توجه درمورد سفر به روستای اشتبین این است که دسترسی از این روستا به روستاهای مجاور اندکی محدود بوده و تنها به وسیله یک جاده امکان پذیر است. محدوده این جاده از مرز نوردوز و کردشت به سمت همین روستا کشیده شده است. برای آن دسته از افرادی که تمایل دارند از این روستا دیدن کنند، باید بگوییم که ابتدا می بایست روستاهای جلفا، سیه رود، نوردوز و کردشت را پشت سر بگذارید و سپس یک سه راهی را در مقابل خود مشاهده خواهید کرد که به وسیله جاده هراس می توانید به روستای اشتبین برسید. جالب است بدانید که در زمان های گذشته سفر به روستای اشتبین به علت شکل روستا که حالت قلعه ای است، بسیار سخت بود.

شرایط آب و هوایی روستای اشتبین

آب و هوای این روستا از نوع آب و هوایی منطقه ارسباران تبعیت می کند. به طوری که در گوشه و کناره ها و در اطراف دره ارس آب و هوای معتدل، ملایم و گرم را شاهد هستیم. در عوض قسمت های جنوبی این روستا را که به صورت کوهستانی بوده، آب و هوایی سرد در بر گرفته است. در حالت کلی مردم این روستا زمستان های بسیار سخت و طولانی را پشت سر می گذاراند. در طول زمستان همه جا بسیار سرد و پوشیده از برف می گردد.

چرا نام روستا اشتبین است؟

بر اساس پژوهش ها و تحقیقاتی که به وسیله کارشناسان مربوطه درباره تاریخچه روستای اشتبین صورت گرفته، واژه اشتبین از دو کلمه اوش و تبین ساخته شده که در زبان ترکی هر کدام از این کلمه ها معنای خاصی دارند. بدین صورت که کلمه اوش به معنی سه و تبین به معنای طایفه می باشد. از کنار هم قرار گرفتن آن ها واژه سه طایفه ایجاد می گردد. همچنین روایت ها و داستان هایی در این زمینه وجود دارد. اهالی روستا علت برگزیدن اشتبین را برای روستایشان قرار گرفتن آن میان سه کوه بلند می دانند به طوری که بخش اوش به معنای سه و بخش بیین به معنای میان می باشد.

تاریخی غنی و پربار

همانطور که کمی قبل تر ذکر کردیم این روستا آثار تاریخی منحصر به فردی را در خود جای داده و از جمله روستاهایی است که به عنوان یک اثر ملی به ثبت رسیده است. روستای اشتبین در شهرستان جلفا قرار گرفته است و تاریخ غنی و پرباری را یدک می کشد. در این روستا کتیبه ها و سنگ نوشته های بسیاری کشف شده که نشانه ای از تاریخ باشکوه این روستا در سال های 843 و 976 قمری هستند اما در این روستا ساختمان های وجود دارند که نوع معماری به کار رفته در آن ها به دوره اشکانیان باز می گردد. گویش مردم این روستا تاتی است و آن ها با این گویش باهم صحبت می کنند که این مورد از نکات مهم تاریخچه روستای اشتبین هست.

آثار تاریخی موجود در روستای اشتبین

آثار تاریخی بسیاری در این روستا وجود دارد که هر کدام مربوط به یک دوره زمانی خاصی می باشند. از جمله این آثار تاریخی با ارزش می توان به گورستان این روستا اشاره کرد که در طی کاوش باستان شناسان از آن کتیبه ها و دست نوشته هایی استخراج شده که بسیار قدیمی هستند، کتیبه هایی که دارای تاریخچه ای 800 ساله می باشند. همچنین در این روستا کتابی وجود دارد که برای مردم روستای اشتبین بسیار با ارزش است. نام این کتاب نادری هست. نویسنده آن مشهدی محمدعلی می باشد که از هنرمندان بنام این روستا بوده و این کتاب ارزشمند در سال 1231 به وسیله او نوشته شده است. برخی از کتیبه هایی که در گورستان روستای اشتبین کشف شده، قدمتشان به دوره شاهان صفوی و شاه طهماسب می رسد. کتیبه دیگری نیز مرمرین آرامگاه خواجه ملک کدخدا می باشد و به سال 843 قمری تعلق دارد. یکی دیگر از کتیبه ها به خواجه احمد تعلق دارد که قدمت آن به سال 976 بر می گردد و از دیدنی های روستای اشتبین هست.

معماری خانه های روستایی اشتبین چگونه است ؟

اصطلاحاً به این روستا، روستای پلکانی گفته می گردد. علت این نامگذاری به نوع معماری خانه های این روستا و نحوه ساخته شدن آن ها بر می گردد. خانه ها در این منطقه به گونه ای ساخته شده که شبیه پله های یک ساختمان هستند. اگر بخواهیم بیشتر برایتان توضیح بدهیم بدین صورت هستند که حیاط یک خانه، سقف خانه همسایه می باشد و همینطور تا سرانجام ادامه دارد و این خانه ها به سبب قرار گرفتن در شیب و دامنه تند کوه به شکل پله ای درآمده و این معماری زیبا و خارق العاده را شکل داده اند. از طرفی سبک معماری خانه ها در این روستا به سبک معماری ساختمان های دوره صفویه و قاجاریه شبیه است و بر اساس آن ها ساخته شد. از دیگر ویژگی های معماری در روستای اشتبین، بستر سنگی این روستا است که باعث شده نوعی بافت متمرکز به وجود آید. همچنین کوچه های روستا بسیار باریک هستند و به واسطه پله هایی به هم مرتبط می شوند. همه این ها از مواردی هستند که نقش بسیار مهمی در شکل گیری نوع معماری خانه های این روستا داشته اند. از مواردی که می توان به آن اشاره کرد وجود بالکن در ساختمان های این روستا است، البته مردم محلی به آن آرتیرما می گویند. وجود بالکن مزیت های بسیاری دارد برای مثال می توان از آن به عنوان بادگیر استفاده کرد و دیگر اینکه سبب می گردد تا از ورود بیش از اندازه نور خورشید به فضای درون اتاق جلوگیری گردد و این خود یک مزیت بسیار مهم در تاریخچه روستای اشتبین به شمار میرود.

غذاهای سنتی روستای اشتبین

در هرمنطقه ای غذاهای سنتی مختص همان محل وجود دارد. روستای اشتبین هم از این قاعده مستثنی نیست. شما در این روستا می توانید غذاهایی چون آبگوشت، آش، کباب و کوفته را نوش جان کنید و پیشنهاد می کنیم از عسل های طبیعی این روستا که کیفیت بسیار بالایی دارند، تهیه کنید و با خود به سوغات از دیدنی های روستای اشتبین ببرید.

سوغاتی روستای اشتبین چیست ؟

روستای اشتبین سوغات بسیار فراوانی دارد که از مهمترین آن ها می توان به میوه های مرغوب این روستا اشاره کرد میوه هایی همچون انار، گردو، آلبالو، ازگیل، توت. انارهای این منطقه بنا بر دلایل ژنتیکی معمولا بسیار مرغوب هستند و کیفیت بالایی دارند و در پرورش آن ها از هیچ گونه کودی استفاده نمی گردد بنابراین محصولات باغی این روستا بسیار ارگانیک و طبیعی هستند. این انار ها در تاریخچه روستای اشتبین در دو دسته انار سفید و انار قرمز قرار می گیرند. زنان این روستا از انار رب و لواشک درست می کنند که بسیار لذیذ و خوشمزه است. پیشنهاد می کنیم در صورت سفر به روستای اشتبین، حتما آن ها را تهیه کنید. از دیگر مواردی که می توان به آن اشاره کرد نوعی شیرینی محلی است که از انجیر خشک تهیه می گردد و بسیار خوشمزه هست. معمولا در شب های یلدا و چهارشنبه سوری از این شیرینی محلی نوش جان می کنند. از عواملی که سبب شده تا این روستا باغ های مرکبات بسیار وسیعی را در خود جای دهد، مرغوب بودن و حاصلخیزی خاک زمین های این روستا است زیرا این روستا در مجاورت رودخانه های هراس و ارس قرار گرفته و از نظر تامین آب کشاورزی مسئله ای ندارد.

افراد مشهور روستای اشتبین

شاعر معروف سید ابوالقاسم نباتی شخصی است که در سال 1191 در این روستای با صفا دیده به جهان گگردد و بخشی از دوران جوانی اش را در این روستا سپری کرد. این شاعر پرآوازه آثاری دارد که از جمله آن ها می توان به عین العشق و دیوان اشعار او اشاره کرد. همچنین وی دارای تخلص شعری مجنون، مجنون شاه و خان چوپانی می باشد. نباتی در سرودن شعرهایش از شاعرانی چون خیام و حافظ پیروی می کرد و بیشتر شعرهایش در زمینه عرفان سروده شده اند. او مدتی را در شهر اهر زندگی کرد اما بعدها و مخصوصاً در سال های آخر عمرش به زادگاه خود یعنی روستای اشتبین بازگشت. نباتی در سال 1263 درگذشت و در همین روستا به خاک سپرده شد. زندگی این فرد از بخش های کلیدی تاریخچه روستای اشتبین هست.