چشم امید صلح به ایران - مجله انجمن دعوت

سعید خطیب زاده گفته است: هیات سیاسی طالبان در طول مدت حضور در تهران، ملاقاتهایی را با مقامات مسؤول کشورمان ازجمله وزیر خارجه و نماینده ویژه ایران در امور افغانستان داشته و در خصوص فرایند صلح در افغانستان و مسائل و موضوعات مرتبط، گفتگو و رایزنی هایی خواهد نمود.

در همین حال محمد نعیم، سخنگوی دفتر سیاسی طالبان در قطر در توییتر خود نوشته که روابط دو کشور، شرایط مهاجران افغان و شرایط فعلی سیاسی و امنیتی افغانستان و منطقه موضوعات مورد بحث در این سفر خواهند بود.

مذاکرات بی انتها دوحه

سفر هیات طالبان به کشورمان در حالی انجام می گردد که بعضی منابع خبری از توقف چندروزه مذاکرات دوحه خبر می دهند.

مذاکرات دوحه، گفت وگوهایی است که از چند ماه قبل با حضور نمایندگان دولت افغانستان و طالبان و همچنین نمایندگان آمریکا در قطر جریان دارد اما طرف اصلی گفت وگوها در این مذاکرات دولت آمریکا و طالبان هستند و بسیاری از کارشناسان، دلیل بی نتیجه بودن این مذاکرات را در همین می دانند چرا که طرف اصلی، یعنی دولت و ملت افغانستان در مهندسی این مذاکرات دیده نشده اند.

آمریکا در دوحه بدون حضور دولت افغانستان موافقت نامه ای در خصوص خروج نیروهایش از این کشور و آزادی زندانیان با طالبان امضا کرد و قصد داشت این شرایط را بر دولت افغانستان تحمیل کند اما در این زمینه موفقیتی به دست نیاورد تا این که دولت ترامپ به خاتمه رسید.

سید رسول موسوی، مدیر کل آسیای غربی وزارت خارجه، علت اصلی عدم دستیابی به نتیجه مثبت در این مذاکرات را اقدامات آمریکا می داند که موجب به هم زدن توازن قوای داخلی در افغانستان شده است.

موسوی در گفت وگو با جام جم شرح می دهد: آمریکا با اقدامات خود در ماه های اخیر و تصمیمات ترامپ برای خروج نیروهای نظامی آمریکا از افغانستان باعث ایجاد تصورات اشتباهی شده است و تا پیش از رفتن ترامپ تصور طالبان این بود که آمریکا افغانستان را رها نموده و خواهد رفت به همین دلیل احساس می کردند نیازی به مذاکره ندارند و اگر مقداری صبر نمایند با خروج کامل نیروهای آمریکایی شاید بتوانند تمام قدرت را به لحاظ نظامی به دست آورند.

پررنگ شدن نقش ایران

فرایند ناامیدنماینده مذاکرات دوحه باعث شد عبدا... عبدا...، رئیس شورای عالی مصالحه ملی افغانستان هم در اواخر مهر به امید ایجاد گشایش در شرایط افغانستان برای گفت وگو با مقامات کشورمان به ایران بیاید.

پس از رایزنی های عبدا... در تهران، خبر چندانی از نقش آفرینی جدید ایران در مذاکرات صلح افغانستان منتشر نشد و مذاکرات دوحه همچون گذشته به شکلی کند و بی حاصل ادامه یافت و دو هفته پیش، دور دوم گفت وگوهای مستقیم بین دولت افغانستان و طالبان در دوحه، پایتخت قطر شروع شد که البته پیشرفت آن بسیار کند بوده است.

اما اکنون که دولت جدید در آمریکا روی کار آمده نمایندگان طالبان که یکی از طرف های اصلی مذاکرات دوحه است به ایران آمده تا با مقامات کشورمان درباره مذاکرات صلح رایزنی نمایند.

ایران همیشه تاکید نموده است صلح در افغانستان تنها به وسیله مذاکرات بین الافغانی و بدون دخالت کشورهای خارجی از جمله آمریکا میسر است و محمدجواد ظریف چه در سفر عبدا... به تهران و چه در سفری که حدود یک ماه قبل به افغانستان داشت بر این مساله تاکید نموده است.

الان هم که هیات طالبان برای رایزنی با مقامات کشورمان در تهران به سر می برد طبیعتا مواضع جمهوری اسلامی ایران همان مواضع قبلی است و ضمن تاکید بر اصلاح بعضی رویه ها از سوی طالبان از مشارکت این گروه در ساختار سیاسی افغانستان حمایت می نماید.

سید رسول موسوی، مدیر کل آسیای غربی وزارت خارجه درباره رویه هایی که باید از سوی طالبان اصلاح گردد به جام جم گفته است: نتیجه آنچه در دوحه می گذرد به نوعی احیای امارت اسلامی افغانستان است، در حالی که امارت اسلامی در منطقه مورد پذیرش قرار نخواهد گرفت و این اشتباهی است که در دوحه اتفاق افتاده، بنابراین اگر شرایط فعلی تغییر نموده و طالبان تصور ننمایند که می توانند مجدد امارت اسلامی افغان را احیا نمایند و همچنین بپذیرند بخشی از قدرت هستند و نه همه قدرت، شاید فرایند صلح سرعت بگیرد.

وی می افزاید: مشکل این است که طالبان همه قدرت را می خواهد و نه مشارکت در قدرت اما تا وقتی هر قدرتی همه قدرت را بخواهد صلحی برقرار نمی گردد مگر این که همه بپذیرند قدرت متعلق به همه گروه هاست و باید شریک قدرت شوند، نه این که انحصار قدرت را به دست آورند.

نقش آفرینی منفی آمریکا

البته نقش آفرینی منفی آمریکا در مذاکرات صلح افغانستان یکی از مولفه های مهمی است که در گذشته مانع از حل مسائل شده و باید دید در دولت بایدن چه اتفاقاتی در این حوزه خواهد افتاد.

بایدن گرچه در گفت وگوهای تلفنی که با بعضی مقامات کشورها در روزهای گذشته داشته به موضوع افغانستان پرداخته است اما تا به امروز در خصوص فرایند صلح افغانستان که از سوی این کشور در دوره ترامپ زمینه سازی شده، چیزی نگفته است. با این حال بلینکن، نامزد وزارت خارجه دولت جدید گفته که بایدن توافق دولت آمریکا با طالبان را ارزیابی خواهد نمود.

بعضی کارشناسان معتقدند یکی از دلایل کندی دور دوم فرایند گفت وگوهای صلح دولت افغانستان و طالبان معین نشدن موضع آمریکا در قبال این فرایند و سرنوشت توافق نامه صلح آمریکا و طالبان است.

از سوی دیگر پس از تاکید دولت بایدن به آنالیز توافق نامه آمریکا با طالبان، منابع گفتند کاخ سفید، زلمی خلیل زاد را به عنوان نماینده ویژه آمریکا در امور صلح افغانستان حفظ خواهد نمود.

شبکه تلویزیونی سی ان ان در همین زمینه تاکید نمود، ابقای خلیل زاد در این سمت نشان دهنده تعهد اولیه تیم بایدن به توافق نامه آمریکا و طالبان است تا این که تیم جدید توافق نامه را به دقت مورد آنالیز قرار داده و سیاست خود را درباره افغانستان ایجاد کند.

زلمی خلیل زاد بیش از دو سال است که در این سمت کار می نماید، روابط او با دولت افغانستان پر تنش بوده زیرا کابل اقدامات خلیل زاد را به نفع طالبان می داند و حتی در آخرین سفر وی به کابل، رئیس جمهوری افغانستان از ملاقات با او خودداری کرد.

حال باید دید در آینده با توجه به رایزنی هایی که اعضای طالبان با مقامات ایران و سایر کشورها دارند و همچنین مواضعی که دولت جدید آمریکا در قبال تحولات افغانستان خواهد گرفت، مذاکرات صلح به چه سمتی خواهد رفت اما آنچه مسلم است این که صلح در افغانستان با معماری کشوری چون آمریکا میسر نیست و همان طور که ایران تاکید دارد، حل مسائل این کشور صرفا به وسیله گفت وگو میان مقامات افغانستان امکان پذیر است.

روابط ایران و طالبان

موضوع روابط ایران و طالبان برای اولین بار زمستان 95 از سوی محمدرضا بهرامی، سفیر وقت ایران در افغانستان مطرح شد.

بهرامی در مصاحبه ای گفت: به صراحت گفته ایم با طالبان تماس داریم اما این تماس را تبدیل به ارتباط ننموده ایم، زیرا نخواستیم برای طالبان مشروعیت زایی گردد. وی تاکید نمود هدف از این تماس ها تشویق گروه طالبان برای پیوستن به مذاکرات صلح با دولت افغانستان است و همه کشورهای منطقه نیز در همین رابطه با این گروه تماس دارند.

بعد از آن خبرهایی از حضور هیات های طالبان در ایران در رسانه ها منتشر و از سوی مقامات رسمی هم مورد تایید نهاده شد. زمستان 97 هم که دریابان علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان که به کابل سفر نموده بود، گفت ایران با طالبان گفت وگو و ارتباطاتی داشته و این فرایند ادامه خواهد یافت.

رسانه های غربی و اپوزیسیون ها که از هر ابزاری برای جوسازی علیه ایران استفاده می نمایند باتوجه به قرار داشتن نام گروه طالبان در فهرست گروه های تروریستی بسیاری از کشورها، مذاکرات ایران با این گروه را با عناوینی چون حمایت از یک گروه تروریستی یاد نموده اند اما این اتهامی است که از سوی هیچ مرجع بی طرفی پذیرفته نیست.

محمدجواد ظریف، وزیر خارجه کشورمان چندی قبل در مصاحبه با شبکه طلوع نیوز افغانستان تاکید نمود در قوانین ایران هنوز طالبان از فهرست گروه های تروریستی خارج نشده اما این مساله مانع نمی گردد ایران با اعضای این گروه مذاکره کند.

اصولا گفت وگو میان مقامات کشورهای مختلف با گروه های مسلح بی سابقه نیست و حتی آمریکایی ها که از هر فرصتی برای اتهام زنی به ایران استفاده می نمایند مدت هاست با طالبان پای میز مذاکره نشسته اند.

واقعیت این است که افغانستان از مسائل امنیتی فراوان رنج می برد و تا زمانی که این کشور به صلح و آرامش نرسد نه تنها مردم این کشور در رنج خواهند بود بلکه تبعات این ناامنی گریبانگیر همسایگان و سایر کشورهای منطقه نیز می گردد.

بر همین اساس ایران که دارای مرزهای طولانی با افغانستان است و همیشه از تحولات این کشور متاثر بوده کوشش نموده از تمام ظرفیت های خود برای برقراری صلح در افغانستان استفاده کند و مذاکرات با گروه طالبان در همین چارچوب اجرا شده است.

حسین نیکپور - سیاسی / روزنامه مجله انجمن دعوت