شرایط دریافت جنین توسط زوجین نابارور، یک حقوقدان: قانون اهدای جنین در ایران باید اصلاح گردد - مجله انجمن دعوت

به گزارش خبرنگار حوزه حقوقی و قضائی گروه اجتماعی خبرگزاری مجله انجمن دعوت، زوج های بسیاری هستند که به دلیل ناباروری یکی یا هر دو نفر آن ها، امکان فرزنددار شدن را ندارند؛ اما به وسیله دریافت جنین اهدایی می توانند صاحب فرزند شوند.

اهدای جنین به زبان ساده روشی است که در آن از سلول های جنسی زن و مرد اهدانماینده که باید زوج شرعی و قانونی باشند در محیط آزمایشگاهی جنینی تشکیل گردد که با استفاده از امکانات پزشکی و آزمایشگاهی، به رحم زن متقاضی فرزند انتقال داده گردد.

اهدای جنین در کشور ما با قانونی که مجلس شورای اسلامی در سال 1382 به نام قانون نحوه اهدا جنین به زوجین نابارور به تصویب رساند، شکل حقوقی معینی پیدا کرد؛ اما لزوم اصلاح این قانون در حال حاضر به شدت احساس می گردد.

قانون اهدای جنین چه می گوید؟

امیرحسین صفدری، پژوهشگر و محقق علم حقوق در تبادل نظر با خبرنگار حوزه حقوقی و قضائی گروه اجتماعی خبرگزاری مجله انجمن دعوت، در رابطه با قانون اهدای جنین مصوب سال 1382، گفت: مطابق با ماده 1 این قانون کلیه مراکز تخصصی درمان ناباروری ذی صلاح مجاز خواهند بود با رعایت ضوابط شرعی و شرایط مندرج در آن قانون نسبت به انتقال جنین های حاصله از تلقیح خارج از رحم زوج های قانونی و شرعی پس از موافقت کتبی زوجین صاحب جنین به رحم زنانی که پس از ازدواج و انجام اقدامات پزشکی ناباروری آن ها (هر یک به تنهایی یا هر دو) به اثبات رسیده اقدام نمایند.

شرایط دریافت جنین توسط زوجین نابارور

این پژوهشگر علم حقوق اضافه نمود: قانون گذار ما در ماده 2 قانون نحوه اهدای جنین، برای دریافت جنین شرایطی را مقرر نموده است و به صراحت بیان می نماید که تقاضای دریافت جنین اهدایی باید مشترک از طرف زن و شوهر تنظیم و تسلیم دادگاه گردد و دادگاه در صورت احراز شرایط ذیل مجوز دریافت جنین را صادر می نماید: الف) زوجین بنا به گواهی پزشکی معتبر، امکان بچه دار شدن نداشته باشند و زوجه استعداد دریافت جنین را داشته باشد. ب) زوجین دارای صلاحیت اخلاقی باشند. ج) هیچ یک از زوجین محجور نباشد. د) هیچ یک از زوجین مبتلا به بیماری های صعب العلاج نباشد. ه) هیچ یک از زوجین معتاد به مواد مخدر نباشد. و) زوجین بایستی تابعیت جمهوری اسلامی ایران را داشته باشند.

نحوه رسیدگی به درخواست جنین اهدایی در محاکم قضائی

صفدری در مورد نحوی رسیدگی برای دریافت جنین توسط زوجین ادامه داد: قانون گذار ما در ماده 4 قانون نحوه اهدای جنین بیان می نماید که آنالیز صلاحیت زوجین متقاضی در محاکم خانواده، خارج از نوبت و بدون رعایت تشریفات آیین دادرسی مدنی صورت خواهد گرفت و عدم تأیید صلاحیت زوجین قابل تجدیدنظر است.

وی تأکید کرد: نکته مهمی که باید گفت این است که برای دریافت جنین احتیاجی به تنظیم دادخواست نیست و صرف یک درخواست ساده از طرف یک زوج برای دریافت جنین کفایت می نماید، یعنی به زبان ساده تر تقاضای زوجین می تواند بر روی یک برگه سفید معمولی نوشته گردد و به امضای زوج و زوجه برسد و پس ازآن تقدیم دادگاه خانواده محل اقامتشان بگردد.

شرایط اهدای جنین توسط زوجین بارور

این پژوهشگر علم حقوق در ادامه با اشاره به ماده 2 آیین نامه اجرایی قانون نحوه اهداء جنین به زوجین نابارور مصوب 1383، ادامه داد: در مورد زوج هایی که می توانند جنین اهدا نمایند شرایطی را معین نموده که عبارت اند از: الف) علقه و رابطه زوجیت قانونی و شرعی. ب) سلامت متعارف جسمی و روانی و ضریب هوشی مناسب. پ) نداشتن اعتیاد به مواد اعتیادآور و روان گردان. ت) مبتلا نبودن به بیماری های صعب العلاج نظیر ایدز، هپاتیت و... .

وی توضیح داد: قانون گذار ما برای تأکید بیشتر در ماده 3 این آیین نامه به صراحت بیان می نماید که اهداء جنین باید با موافقت و رضایت کتبی زوج های اهداءنماینده و در مراکز مجاز تخصصی درمان ناباروری، با احراز هویت مجله انجمن دعوتن و به صورت محرمانه انجام گیرد و مطابق تبصره ماده 6 این آیین نامه اطلاعات مربوط به جنین های اهدایی جزو اطلاعات به کلی سری طبقه بندی محسوب می شوند. با توجه به مفاد این قانون و آیین نامه آن باید گفت افشای این اطلاعات جرم بوده و مجازات سختی برای مرتکبان آن خواهد داشت.

وظایف زوجین در قبال فرزندان متولدشده حاصل از اهدای جنین

این پژوهشگر علم حقوق شرح داد: قانون گذار در مورد وظایف زوجین و آثار حقوقی طفل متولدشده از اهدای جنین را در ماده 3 قانون نحوه اهدا جنین به زوجین نابارور مصوب 1382 این گونه بیان می نماید که وظایف و تکالیف زوجین اهداء گیرنده جنین و طفل متولدشده ازلحاظ نگهداری و نفقه و احترام، نظیر وظایف و تکالیف اولاد و پدر و مادر است.

وی در انتها تأکید کرد: به عنوان یک پژوهشگر و محقق در علم حقوق معتقدم قانون نحوه اهدای جنین به زوجین نابارور و آیین نامه آن دارای نقایص و ابهاماتی ازلحاظ حقوقی و فقهی است که ضرورت دارد اصلاح هر چه زودتر این قانون قدیمی در دستور کار قرار گیرد .

صفدری ادامه داد: متأسفانه باید بگویم این قانون از میان آثار حقوقی فقط به بخشی از این آثار اشاره نموده است و در مورد مباحث مهمی همچون نسب، ارث، محرمیت، ولایت قهری که از آثار نسب مشروع است و غیره سکوت نموده است که این یک ایراد عظیم ازلحاظ حقوقی نسبت به این قانون است .

وی در انتها گفت: باید بگویم در شرایط فعلی کشور ما که اصل این مسئله مهم یعنی اهدای جنین حل شده است و ما قانونی در این خصوص داریم احتیاج است با اصلاح قانون نحوه اهدای جنین مصوب سال 1382 نقایص و ابهامات این قانون را رفع کنیم تا ازلحاظ حقوقی، فقهی و اجتماعی مشکلاتش حل گردد و به تبع این اصلاح احتیاج اصلی جامعه هم برآورده گردد، مهم ترین عامل در مورد اهدای جنین و رحم اجاره ای فرهنگ سازی و آگاهی دادن به مردم در مورد این دو پدیده مهم در فرزندآوری است که می تواند به افزایش موالید یاری شایان توجهی کند.

4145/پ